THẦY GIÁO CỦA CHÚNG TÔI

Xin được bộc bạch về chúng tôi : Là cựu giáo viên trên dưới tuổi 70 và nghỉ chế độ, không còn đứng lớp đã 10 đến 15 năm. Chúng tôi đang sống từ miền Trung, trong Nam, ngoài Bắc khắp mọi miền của đất nước. Là lớp người của thế kỷ XX nhưng kỹ thuật số là sợi dây kết nối để để hôm nay tổ chức một đoàn đại diện khóa học về Hà Nội chúc mừng thầy giáo Đăng Trần Phách, nhân dịp thầy tròn tuổi 80.

Chúng tôi những sinh viên nhập trường từ những năm 1966 vào khoa Hóa trường ĐHSP Vinh mà thầy là Chủ nhiệm khoa. Những năm chiến tranh ác liệt, trường trường ĐHSP Vinh sơ tán tại huyện miền núi Thạch Thành, Thanh Hóa. Hình ảnh thầy giáo Chủ nhiệm khoa trẻ trung, đôi mắt đôn hậu, nụ cười hiền từ , mùa đông bận bộ ka ki bạc màu, mùa hè chiếc quần soóc, sơ mi cộc tay, chiếc bi đông đựng nước trên vai, mũ cát trên đầu là hình ảnh không thể phai nhòa. Vốn là sinh viên ĐHSP Hà Nội tốt nghiệp năm 1957 được giữ lại trường nhưng thầy không được gửi ra nước ngoài học tập để làm nghiên cứu sinh bởi nghe cánh sinh viên truyền miệng với nhau là thầy xuất thân từ gia đình nổi tiếng ở làng Phù Đổng có Cụ Tổ là Trạng nguyên Đặng Công Chất mà tên tuổi Cụ mãi lưu truyền ở Văn Miếu Quốc Tử Giám nhưng gia đình thầy bị quy kết là địa chủ. Sau nửa thế kỷ, đặc biệt sau thời kỳ đổi mới tư duy hầu như con em bị quy kết là địa chủ đều chủ Công ty, làm ăn phát đạt,nhưng vào thập kỷ 60 - 70 dính dáng vào chữ địa chủ là ghê gớm lắm ! Thân sinh thầy mất năm thầy mới 12 tuổi. Bằng nỗ lực của bản thân, tự học, tự nâng cao trình độ, năm 1961 từ Hà Nội, dẫu chỉ sở hữu một tấm bằng Cử nhân Hóa, thầy là một trong những thầy giáo được cử vào làm nòng cốt cho Tổ Lý- Hóa- Sinh của trường ĐHSP Vinh. Rồi các khoa Lý, Hóa, Sinh thành lập, năm 1964 thầy đã đảm nhiệm Chủ nhiệm khoa khi mới 28 tuổi đời. Dù khoa sơ tán ở vùng rừng núi, địa hình phức tạp các giảng đường, phòng thí nghiệm ở các thôn bản khác nhau, phương tiện duy nhất là cuốc bộ nhưng giờ lên lớp, hướng dẫn thực hành của tất cả các thầy giáo không bao giờ chậm trễ dù chỉ một phút. Chiếc xe đạp là “ tài sản ” giá trị của Chủ nhiệm khoa chỉ sử dụng để di chuyển từ miền núi Thanh Hóa về Hà Nội trong những chuyến công tác về Bộ Đại học hay với các trường ĐH và thăm Mẹ. Dù bận rộn với bao công việc nhưng thầy thường xuất hiện ở các bếp ăn tập thể của sinh viên hay đêm đêm vẫn ghé xuống nhà dân có sinh viên để kiểm tra học tập. Tôi nhớ mãi một tối trong tuần khoảng 22 giờ, nghe tiếng gọi ngoài sân : Nhuận ơi, Nhuận à ( anh Nguyễn Trọng Nhuận cùng tôi cùng ở chung nhờ nhà dân ), đang ngái ngủ, nghe tiếng gọi vọng vào, tôi bật dậy hỏi : Cờ tô e tơ ? rồi ra mở cửa, dưới ánh trăng mờ chỉ thấy bóng hình thầy dần xa ngoài ngõ. Rồi một lần nghe tin thầy bị mệt, lớp cử một đoàn sinh viên đến thăm thầy. Hôm sau lớp trưởng về kể lại, dù bị mệt, nằm trên chiếc giường một ( giường gỗ rộng 1,2 m ) mà thầy vẫn còn đọc sách. Thầy còn khoe, được tặng một cân đường, một hộp sữa, không dùng bồi dưỡng mà thầy để đầu giường luôn trông thấy để tự nhủ mình phải học tập, phấn đấu nhiều hơn đền đáp tấm lòng của mọi người. Thầy không quên động viên là sinh viên các em phải đọc sách, đọc tài liệu tham khảo, tự học để nâng cao trình độ. Cũng cần nói thêm rằng, năm 1966 khi chúng tôi là sinh viên, nghĩa là năm thầy mới 30 tuổi đời mà khi vào thư viện của khoa nhiều tài liệu từ tiếng Nga do thầy dịch ra tiếng Việt, giáo trình của thầy in thành sách đứng chung tên cùng các nhà Hóa học tên tuổi như Nguyễn Thạc Cát, Hoàng Ngọc Cang, Nguyễn Đình Huề ...Để có những cuốn sách trên giá, ắt hẳn các công trình đó phải xuất hiện từ nhiều năm trước

Thực tế được sống gần gũi với thầy chúng tôi mới hiểu tại sao thầy chỉ sở hữu tấm bằng Cử nhân, làm Chủ nhiệm khoa, trong khi đó giảng dạy, công tác ở khoa có nhiều phó Tiến sĩ đào tạo ở nước ngoài về mà tất cả đều chấp nhận là “ đàn em” của thầy về nhiều lĩnh vực mà trước hết là tri thức khoa học.

.........

Rồi kết thúc khóa học, chúng tôi ra trường, mỗi người được cử về một địa phương công tác. Dẫu sống ở đâu những kỷ niệm về thời sinh viên về các thầy giáo đặc biệt về thầy giáo Chủ nhiệm khoa mãi mãi trong trái tim của cánh học trò. Sau mười năm ra trường, anh em chúng tôi tiếp tục đi bồi dưỡng thêm kiến thức, năm thứ 4. Biết mấy anh em là học trò trường Vinh, thầy giáo hỏi chúng tôi có biết thầy Đặng Trần Phách. Ngỡ thầy giáo là đồng khoa, đồng trường, nhưng khi hỏi chuyện thầy giáo bảo trước đây học trường Hà Nội, dù không phải học trò thầy Đặng Trần Phách nhưng về phẩm chất, tri thức khoa học thầy Phách xứng đáng tôn là bậc thầy của nhiều người.

Sau hơn hai chục năm công tác tại khoa, thầy được điều động về làm phó Hiệu trưởng rồi Hiệu trưởng trường Đại học Đại cương ở Hà Nội. Thầy là một trong những thầy giáo được phong hàm Phó Giáo sư trong đợt đầu tiên và là học hàm cao nhất đối với thầy. Năm 1998 dù được tập thể cán bộ,giáo viên nhân viên nhất trí đề nghị phong tặng Nhà giáo Nhân dân nhưng thầy " chịu lỗi" với đồng nghiệp lặng lẽ cho hồ sơ vào ngăn kéo bàn làm việc cá nhân. Tôi được nghe kể lại rằng, sau này Bộ Giáo dục và Đào tạo có gợi ý thầy làm hồ sơ để phong tặng hàm Giáo sư nhưng với điều kiện thầy phải báo cáo một đề tài khoa học làm thủ tục công nhận học vị phó Tiến sĩ . Điều kiện của Bộ không được thầy chấp nhận. Dẫu chỉ có bằng Cử nhân nhưng hầu như từ khi làm Chủ nhiệm khoa đến lúc về hưu ở tuổi 65 nhiều Tiến sĩ, Thạc sĩ, đều chấp nhận làm việc mà thầy là người quản lý. Không hiểu trong thời gian làm việc, thầy có trực tiếp, gián tiếp hướng dẫn nghiên cứu sinh để bảo vệ luận án Tiến sĩ, phó Tiến sĩ nào không thì tôi không rõ. Những năm về hưu, dù tuổi cao, sức yếu thầy cùng các nhà giáo khác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa tham gia các kỳ thi quốc tế đem về những Huy chương Vàng- Bạc - Đồng, góp phần đào tạo tài năng cho đất nước.

Là học trò nhỏ của thầy, những phẩm chất tốt đẹp, tài năng của thầy tôi không biết hết nhưng điều ai cũng rõ là danh vị, lợi lộc là điều thầy không màng đến. Đó là thầy giáo Đặng Trần Phách kính mến của chúng tôi.

Nhân dịp kỷ niệm lần thứ 80 năm sinh, xin kính chúc thầy luôn mạnh khỏe. Hình ảnh thấy mãi mãi trong trái tim chúng em, những Cựụ Sinh viên K5 trường 12-9 Thanh Hóa
( Bài viết có sự cộng tác của Bạn cùng lớp - Bùi H C )
Phú Thọ 18-9-2016
Nguyễn Cử