CHUYỆN CŨ QUÁ RỒI

Năm 1960, tôi thi đỗ vào học lớp 5 cùng mấy bạn khác cùng xã. Ngày ây vào học cấp II đã là “ nhân vât” quan trọng, tên tuổi lan truyền những mấy xã . Không quan trọng sao được, huyện tôi những 40 xã mà chỉ có 4 trường cấp II mà thôi Thi đỗ được đi học là " oách " lắm rồi . Nhà xa trường, tôi phải trọ học nhà ông thông gia với ông bác, anh mẹ tôi. Học hết lớp 5 tôi chuyển trường, mỗi năm một địa điểm và ngày càng gần nhà hơn. Hết cấp II, thi đỗ tiếp vào cấp III, lại về tận trường huyện để học. Tuỳ số lượng học sinh từng khu vưc mà nhà trường sắp xếp học cùng một lớp. Lớp chúng tôi gồm học sinh sống trải rộng trên 10 xã. Cuối năm học lớp 10 ( lớp 12 hiện nay ) ,biết mai sau mỗi đứa mỗi nơi, chủ nhật chúng tôi  tụ tập bạn bè đến thăm nhà nhau. Nhà bạn bè ở cách xa nhau từ 10 đến 15 km. Phương tiện đi lại ngày ấy là cuốc bộ nhưng mỗi chuyến đi chúng tôi rủ nhau từ 7 đến 10 người nên trên đường đi chuyện trò rất sôi nổi. Một lần đến chơi nhà bạn, đi trên đường , nhìn từ xa tôi phát hiện ông chủ nhà trọ năm tôi học lớp 5 đang chăn trâu ở bờ ruộng. Ông thì như không hề quan tâm gì đến cánh thanh niên học trò chúng tôi. Hơn 5 năm qua tôi chưa có dịp nào quay trở lại thăm gia đình ông. Tôi đi chậm lại tách khỏi đoàn cất lời chào ông. Từ dưới ruộng ông vui vẻ đáp lời rồi nói tiếp : Ừ, mình ( tự xưng thân mât ) cũng nhận ra ung ( từ địa phương , ngôi thứ 2 như con, cháu... thân mât ) từ xa nhưng mình để coi ung có nhớ và hỏi ( chào ) mình không ? Hỏi thăm chuyện trò mấy câu rồi ông bảo nếu có thời gian hãy ghé nhà chơi. Tôi dạ đáp từ ông, hỏi thăm sức khoẻ cả nhà rồi xin phép ông để đi tiếp bởi các bạn đã đi khá xa. Chia tay ông, tôi toát mồ hôi trán. May mắn phúc Cha Ông và các Thầy cô dạy dỗ tôi đã hành động đúng lương tâm. Giả sử vì một chút sĩ diện hay lý do nào đấy mình làm ngơ, bỏ qua một lời chào thì không biết trong đôi mắt ông già chăn trâu kia coi mấy anh Tú tài này là gì ? 59 năm qua chuyện quá cũ rồi,cuộc gặp bất ngờ và lời ông chủ nhà trọ luôn nhắc tôi, khi mình đã hơn người ( vẫn nói lớp 10 ngày đó rất quan trọng ) đừng bao giờ quên ơn người đã giúp mình. Cái hay, cái dở ẩn trong mỗi con người không phải người khác không hề biết có điều họ có bộc lộ như ông chủ nhà trọ của tôi hay không mà thôi.

Chuyện cũ quá rồi nhưng nghĩ đi, nghĩ lại thấy nét văn hoá còn rất mới, còn rất đẹp

Vẫn những ngày xa xưa ấy, khi lên học cấp III sáng thứ 7 tan trường chúng tôi cùng nhau về nhà. Trên đường thi thoảng chúng tôi gặp một số Thầy giáo cũ dạy ở trường cấp II cũng về nghỉ cuối tuần. Thầy trò đi ngược chiều nhau và đều cuốc bộ cả . Trò đứng lại, ngã mũ nón chào Thầy. Học trò ngã mũ nón, Thầy cũng bỏ mũ đáp lại lời chào của lũ học trò. Cánh học trò lễ phép đứng ra ven đường nhường lối Thầy đi qua. Chào Thầy giáo và Thầy giáo bỏ mũ đáp từ, dù là trẻ con chúng tôi thấy mình được tôn trọng. Phải chăng mình muốn được tôn trọng thì trước hết phải biết tôn trọng người khác. Lớp học trò chúng tôi cứ thế lớn lên.

Học trò nghịch như ma như quỷ không phải khi nào cũng hành động chuẩn mực. Nhớ một chiều chủ nhật trên đường trở lại trường trời mưa dầm nên ít người qua lại. Năm sáu anh học trò dàn hàng ngang để chuyện tếu . Cả nhóm đang bước đều vui vẻ thì có tiếng chuông xe đạp King cong, king cong báo xin đường. Chưa tránh đường vội, một anh cất tiếng hát “ Đường ta ta cứ đi “ ( lời một bài hát khá phổ biến ngày ấy ) thi đàng sau có tiếng hát đáp lời : “ Xe ta ta cứ đạp “. Nghe lời hát đáp trả chúng tôi cảm thấy người đi xe đạp không phải tay vừa. Cả bọn nhảy dạt ra ven đường. Khi xe qua người đi xe còn cất lời thâm mật : “ Bác đi trước nhé “ . Chúng tôi kịp nhận ra người đi xe đạp là Ông Nguyễn Văn Toản, Bí thư Huyện uỷ huyện chúng tôi, chắc Ông vừa xuống kiểm tra một xã nào đó cũng trên đường về . Một Bí thư Huyện uỷ ăn mặc giản dị, sống chan hoà gần gũi mọi tầng lớp, đạp xe đi cơ sở dưới trời mưa là hình ảnh đẹp mãi trong tôi

Tốt nghiệp Đại học , ra trường tôi làm nghề dạy học. Được phân công làm Giáo viên chủ nhiệm lớp, do xa quê nên chủ nhật tôi hay ghé thăm gia đình học sinh. Bước chân vào sân gặp một ông lão tôi chào : Cháu chào ông ạ. “ Không dám. Mời Ông giáo vào chơi “ - ông chủ đáp lời. Tiếp tôi là Ông nội cô học trò mời tôi đến chơi nhà. Mới ra trường, tôi còn rất trẻ, cách ứng xử của ông lão phụ huynh như luôn nhắc nhở tôi cách cư xử với lũ học trò, với mọi người. Thế mà nhiều khi vẫn mang lỗi . Vào đời tôi học hỏi thêm từ thực tế cuộc sống mà cuộc sống đa dạng, sinh động tươi đẹp biết bao nhiêu.

Giở ở độ tuổi U75 hàng ngày vẫn xem TV, lên mạng. Thông tin đa chiều. Kinh tế phát triển hơn ngày xưa rất nhiều nhưng tệ nạn XH ghê gớm quá. Đời sống nâng lên nhưng XH, gia đình, mỗi con người đang đánh mất bản sắc Văn hoá ứng xử tốt đẹp. Là người hoài cổ tôi chỉ thích sống với những ứng xử thật cũ, như những chuyện cũ, quá cũ trong đời tôi từng chứng kiến mà thôi .

Tháng 9- 2019
N C