NGHĨ VỀ MỖI CON NGƯỜI

Giữa không gian mênh mông
ta vô cùng nhỏ bé
Giữa hai đầu thái cực của thời gian
Chẳng thấy ta đâu
Ta là khí
Giữa bao la khí quyển
Là bụi nhỏ nhoi trong lòng đất muôn màu
Hạt hơi nước không hình
Giữa muôn trùng biển cả
Ta hiện hữu trong đời, như chẳng có ta.

Nhưng bạn ạ
Tất cả chúng ta
Là thành tố làm nên trụ lớn
Nối hôm qua vươn tới ngày mai
Từ quá khứ xa lơ xa lắc
Đến chân trời rực sáng tương lai

Ấy vì thế
Mỗi con người
Dù là hạt nhỏ nhoi biết mấy
Vẫn chứa trong lòng mầm sống của muôn đời
Biết tồn tại để làm nên cái mới
Hoàn thiện mình xây cuộc sống. Người ơi !

Tháng 10 - 2019
N C

NHỚ KỶ NIỆM NGÀY ĐI THAM GIA LỚP ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG “ HUẤN LUYỆN BIỆT KÍCH “

Xong công việc hàng ngày mỗi sáng, vào mở máy. Đọc mấy bình luận, thư từ của bạn bè mới rê con chuột vào mục kết nối bạn bè. Gần 40 năm dạy học , bây giờ đọc Họ, Tên nào cũng cảm thấy quen quen. Quan sát hình ảnh đâị diện gương mặt nào cũng hình như đã gặp ở đâu. Quan sát mãi nét cười đôn hậu và đôi mắt dịu hiền tôi cố lục tìm người bạn này là ai. Rồi cũng lục tìm được trong bộ nhớ già nua như bộ nhớ trong chiếc máy tính ọc ạch của tôi sử dụng đã hơn chục năm nay. Người đề nghị kết nối là anh bạn từng cùng tham gia lớp “ đào tạo biệt kích “ cách đây 46 năm chưa một lần gặp lại. Bấm chấp nhận kết nối cho anh rồi ngồi chép lại kỷ niệm ngày mình được ưu tiên chọn đi dự lớp ‘đào tạo biệt kích “ này. Đã 46 năm trôi qua, tôi vẫn không biết nên vui hay buồn bởi trong cùng một thời gian diễn ra nhiều sự kiện .

Năm 1972 Không quân Mỹ ném bom , bắn phá ác liệt toàn miền Bắc đặc biệt là vùng khu Bốn quê hương tôi. Gần hết năm học 1971 – 1972 tôi nhận điện báo từ gia đình : Nghỉ hè ở lại trường, không về quê. Nội dung bức điện là mệnh lệnh bắt buộc bởi hệ thống giao thông bị đánh phá, không tàu hoả, không xe khách và cái chết luôn rình rập trên đường vào khu Bốn.

Cũng mùa hè năm 1972 đang tham gia chấm thi tại Hội đồng Chấm thi tốt nghiệp cấp III của Tỉnh Vĩnh Phú đặt tại Cẩm Khê, tôi được gọi đột xuất về trường làm Hồ sơ đi công tác B. Mặc dù đã nhận tin báo phải ở lại trong dịp hè nhưng Chấm thi xong tôi quyết định về quê bởi hai lý do : Một là đường vào khu Bốn bị đánh phá ác liệt nhưng mai kia vào chiến trường, chiến tranh sẽ tàn khốc, ác liệt hơn nhiều. Về quê lần này là chuyến thử thách , tôi luyện ban đầu của bản thân mình. Hai là, tại thời điểm ấy tôi sở hữu những hai chiếc xe đạp, một chiếc Phượng Hoàng, một chiếc Shang hải. Lần về quê này tôi sẽ để 1 xe đạp ở nhà nếu không sau đi B việc gửi xe về sẽ khó khăn hơn.

Lại giành mấy dòng về chuyện tại sao một mình mà tôi có những hai chiếc xe đạp
Những năm 70 của thế kỷ XX, một cán bộ nhà nước sở hữu một chiếc xe đạp giá trị như những năm 18 – 19 của thế kỷ XXI một Công chức, Viên chức Nhà nước sở hữu một chiếc Ô tô cá nhân. Ra trường đi dạy học từ khu Bốn về Vĩnh Phú mà tôi vẫn không có phương tiện đi lại cá nhân. Hè năm 1971, về quê UBND xa tổ chức Báo tử và làm lễ Truy điệu anh trai kề tôi hy sinh ở chiến trường B. Toàn bộ số tiền chế độ Liệt sĩ của người anh vẻn vẹn 700 đồng ( bảy trăm đồng ). Tôi tốt nghiệp Đại học, dạy học đã 4 năm mà lương cũng chỉ 60 đồng / tháng. Cha tôi đưa toàn bộ số tiền cho tôi để mua một chếc xe đạp. Số tiền này đủ mua một chiếc xe đạp Liên Xô ngoài thị trường. Nếu mua xe cung cấp hay phân phối thì chỉ mất hơn 200đ ( cung cấp ) , trên 300đ ( phân phối ) nhưng tôi là Giáo viên mới ra trường, còn “ mọt thớt “ mới được hưởng chế độ ấy. Được Cha cấp tiền nhưng tôi không biết mua xe Liên Xô ở đâu vì nói bán tự do nhưng xe rất khan hiếm. Tôi để lại 700 đ cho anh trai tôi là Giáo viên miền núi lâu năm được mua cung cấp một xe Phương Hoàng đem đi. Anh tôi dạỵ học trong tỉnh và đi lại nhiều nơi, hiểu biết hơn nên giao trách nhiệm mua xe mới cho anh. Thế là vào năm học tôi có xe đạp nhưng Đăng ký xe đạp ( như xe máy bây giờ ) vẫn mang tên anh tôi. 20-11 năm 1972 trường tôi được phân phối một xe Shang hai. Tiêu chuẩn thuộc về một Giáo viên khác nhưng ông này vi phạm “ ăn cơm trước kẻng “ của nhà mình nên bị cắt tiêu chuẩn. Sau khi cẩn thận kiểm tra Đăng ký xe tôi đang đi không chính chủ, tôi may mắn được mua xe thế vào tiêu chuẩn của người khác. Nhờ bạn đi một xe vượt hơn 500 km trên con ngựa sắt từ Vĩnh Phú về quê, tôi cho anh trai trưởng chiếc xe Phượng Hoàng, còn tôi dùng chiếc Shang hai mới. Mùa hè năm ấy phải tập xe cho ông anh để đi. Ông đi bộ đội từ năm 1959. Năm 1970 sau khi mất sức chiến đấu, để lại một phần xương máu ở chiến trường, năm 1970 anh xuất ngũ. Hết hè tôi lại chung thuỷ với con ngựa sắt ấy quay ra Vĩnh Phú.

Mải câu chuyện xe đạp, giờ trở lại câu chuyện tôi đi dự lớp “ đào tạo biệt kích “. Cái tên này là do Đài đich ( miền Nam ) đặt cho chứ thực chất tên trường là Trường Bồi dưỡng Cán bộ đi công tác B.
Tháng 12 năm 1972 Mỹ dùng máy bay B52 ném bom rải thảm Hà Nội, Hải Phòng, Vĩnh Linh. Thương tôi bơ vơ, sống một mình xa quê , bố mẹ vợ tôi quyết định cho tôi “ đến ở với người yêu “ lấy gia đình bố mẹ vợ tôi đi về những ngày nghỉ lễ, chủ nhật. Trong hoàn cảnh ấy việc cưới vợ Cơ quan, Công đoàn nơi tôi dạy học chăm lo giúp đỡ. Anh bạn cùng quê đạp xe về Hà Nội nhờ học sinh cũ giúp đỡ mua được 30 kg bánh kẹo về Tổ chức liên hoan đời sống mới . Anh đến gần trường thì bị Cơ quan phòng Thuế bắt giữ. Họ kết tội anh đi buôn lậu. Nói mãi họ không tin, bắt về trường lấy Giấy chứng nhận đến rồi họ mới cho lấy bánh kẹo về.

Ngày 6-Giêng -1973 tôi cưới vợ

Ngày 8 – Giêng – 1973 Lãnh đạo trường cho người đến gia đình vợ thông báo miêng cho tôi : Ngày 12 – Giêng – 1973 có mặt tại trường cấp III Vĩnh Tường để đi công tác B.

Sáng ngày 12- Giêng hai vợ chồng, một người một chiếc xe xuất phát. Vợ tôi về Trường Bưu điện Nam Hà tiếp tục đi học. Vợ tôi là cán bộ được cử đi học về phục vụ nghành BĐ. Cầu Việt Trì bị đánh phá hư hỏng nặng. Tàu hoả xuất phát từ Ga Bạch Hạc. Đưa vợ lên tàu xong tôi đạp xe về trường cấp III Vĩnh Tường thì đoàn Cán bộ Vĩnh Phú đã xuất phát từ sáng sớm. Hỏi Cán bộ Ty Giáo dục phụ trách còn ở đấy , tôi mới biết chúng tôi về tập trung học tập tại trường Bồi dưỡng Cán bộ đi công tác B tại Thị trấn Bần, Yên Nhân, Hưng Yên. Lại hỏi đường, lại đạp xe vượt qua bãi bom B52 ở Đông Anh về trường

Ngày 14- Giêng – 1973 nhà trường nơi tôi công tác mang điện báo đến gia đình vợ tôi báo tin : Cha tôi đã mất. Biết vậy nhưng gia đình vợ tôi không thể báo tin cho tôi vì không có địa chỉ để điện báo hay thư từ.

Cũng tuần Chủ nhật đầu tiên sau ngày học, nhà trường cho một giáo viên quê ở Bạch Hạc vừa về nghỉ chủ nhật, vừa vào tìm tôi ở trường cấp III Vĩnh Tường để báo tin. Đến trường hỏi thăm, họ không biết tôi là ai vì tôi chỉ là người đoàn Giáo viên ghé qua trường họ một thời gian rất ngắn mà thôi. Quay lại trường thấy giáo nọ báo cáo không gặp tôi và không biết tôi đi đâu. Một thông tin truyền miệng nhau : Sợ vào chiến trường B. Ngại khó khăn gian khổ, tôi đã trốn đi theo vợ. Thông tin này do học trò là anh em bên nhà vợ tôi học tại trường cung cấp. Bố mẹ vợ tôi nhận tin rất uất ức nhưng cũng không biết thực hư ra sao.

Đạp xe tìm đến nơi cần đến, sau khi làm thủ tục chúng tôi được nghỉ một tuần để trường chuyển từ nơi sơ tán về địa điểm cũ. Tôi không về nhà vợ vì lại phải đạp xe gần 200km mà nhảy về Trường Bưu điện nơi vợ tôi học chỉ cách khoảng 70 cây số. Học cùng lớp với vợ, có mấy anh cùng quê tôi. Sau tết trở lại trường, họ báo tin cho vợ tôi là cha tôi đã mất. Gặp nhau, vợ tôi không nói gì chỉ giục : Được nghỉ một tuần hai vợ chồng tranh thủ về quê. Khoảng 21 giờ nhảy tàu từ Phủ Lý mà đến 17 giờ hôm sau mới đặt chân đến đầ xã quê nhà. Người quen đầu tiên gặp tôi vừa gửi lời hỏi thăm và chia buồn thì tôi mới biết Cha mình đã mất. Một cảm giác khó tả. Tôi muốn khóc mà không khóc được . Cổ họng như nghẹn lại. Lồng ngực nẵng trĩu như núi đá chẹ vào. Hai vợ chồng không nói với nhau một lời nào nữa. Im lặng, lầm lũi đi nhanh về nhà. Tôi chỉ oà lên nức nở khi gặp người thân đầu tiên.

Một mùa xuân nẵng trĩu trong tôi.

Trở lại trường tôi mới chính thức găp các thành viên đoàn Vĩnh Phú chỉ có 6 người gồm Thầy giáo Phạm Vĩnh ( Hạ Hoà ), Thầy Lê La, Lê Long ( Hùng Vương ), Thầy Phan Hách ( Long Châu sa), Thầy Hồng ( Việt Tì ) và tôi. Tôi và Thầy Phạm Vĩnh đã dạy học cùng trường. Và hôm nay sau 46 năm, tôi được Kết nối cùng với 1 trong 5 thầy giáo cùng dự lớp Bồi dưỡng. Cũng có Thầy đã đi xa. Trường Bồi dưỡng Cán bộ đi Công tác B dành cho nhiều đối tượng, nhiều ngành khắp toàn miền Bắc. Khi mọi việc ổn định tôi viết thư về cho bố mẹ vợ thông báo diễn biến những ngày qua. Sau này về nghe cánh em út trong nhà kể lại, nhận thư tôi, biết rõ ngọn ngành ông bố vợ tôi bực quá, chửi rất tục mấy anh giáo trường tôi dám phao tin đồn nhám làm mất danh dự con rể ông.

Trong 2 tháng chúng tôi được Bồi dưỡng thêm về Đường lối, quan điểm giáo dục và tình hình giáo dục vùng Giải phóng miền Nam. Điêu quan trọng nhất là chúng tôi được bồi dưỡng thêm về vật chất cũng như tinh thần nên anh nào cũng tăng cân. Trong một lần lên lớp, một Giảng viên trích dẫn câu nói : Phàm xoay cái thế Thiên hạ ở Trí chứ không phải ở lực; Thu tấm lòng Thiên hạn ở Nhân chứ không phải ở bạo " ( Nguyễn Dự ) cứ đeo đẳng theo tôi giúp tôi rèn luyện, phấn đấu làm theo suốt cả cuộc đời . Kết thúc lớp Thứ trưởng Bộ Giáo dục Lê Chưởng về gặp gỡ, dặn dò và động viên chúng tôi trở lại trường tiếp tục công tác, sẵn sàng khi có lện là lên đường. Rẽ qua thăm vợ câu đầu tiên được hỏi là : Anh bị ong đốt à. Tôi cười bởi mặt tôi tròn như chiếc đĩa sau hai tháng được vỗ béo.

Trở về trường cũ, mọi người im ỉm không dám hé răng về chuyện cũ. Tôi thì cũng không đặt lại vấn đề vì việc gì đã qua thì cũng đã qua rồi. Nhưng vất vả nhất là tôi phải nai lưng dạy bù chương trình hai tháng đi Bồi dưỡng vì Ty không điều được người thay thế mà bộ môn tôi thì cả trường chỉ có một người. Ngày nào cũng 5 tiết. Hết năm học đề nghị thanh toán dạy thừa giờ Lãnh đạo trường ( Tôi dùng từ Lãnh đạo bởi trường tôi mấy năm không có Hiệu trưởng, Phó HT mà chỉ có một người Phụ trách trường nhưng cũng chỉ nghe nói được phân công bằng … miệng ) bảo do hai tháng chưa dạy thì nay dạy bù không có tiền thanh toán chế độ. Tôi cự lại và báo cáo về Sở. Tất nhiên tôi thắng cuộc
.

Sau giải phóng miền Nam, trường tôi nhiều giáo viên được điều động tăng cường chi viện cho Giáo dục miền Nam. Đang độ tuổi Thanh niên, lại làm Bí thư Đoàn Tn tôi cũng viết đơn tình nguyện đi Nam nhưng đơn từ của tôi không được xem xét. Lý do không được xem xét có thể do tôi ở một trong hai thái cực, hoặc là người xấu, kém cỏi không thể chi viện cho miền Nam, hoặc là tôi là thằng tạm làm được việc như người khác nên phải giữ lại. Và đến bây giờ tôi vẫn sống trên mảnh đất này .

Tháng 10- 2019
N C

GIẤC MƠ TRÒN

Làn môi vẫn ngọt ngào
dẫu tỉnh giấc từ lâu
Đến bên nhau
từ bài thơ Trăng khuyết
Nơi phương xa
người yêu ơi có biết
Tình chỉ tròn
trong giấc mộng thôi em

* Trăng khuyết : Tên bài thơ của Phi Tuyết Ba

Tháng 10 – 2019
N C

BỊ CHÊ KHÔNG THỨC THỜI VẪN CẢM THẤY HÃNH DIÊN
VÀ QUY LUẬT BÙ TRỪ TRONG CUỘC SỐNG

Năm 2000 tôi chuyển công tác về Thành phố trung tâm tỉnh. Đang ở nhà riêng cùng vợ con thoải mái, bây giờ một mình ngự trị trong căn phòng khu tập thể khoảng 15 mét vuông, lại tự lo cuộc sống từ A đến Z, việc thích nghi ngay không hề dễ dàng. Thời gian đi làm còn 6 đến 7 năm nữa mới được nghỉ chế độ nên tôi cố tìm một ngôi nhà hay mảnh đất để tách khỏi khu tập thể vừa ở rộng rãi, vừa đón được con cháu đến cùng. Công việc bận rộn. Thành phố chuyển đến, tôi chưa thật thông thổ nên phải nhờ bạn bè, học sinh cũ giúp đỡ. Mỗi khi có một tin mới về nhà, đất được cung cấp, hết giờ làm việc cánh học trò lại dẫn đi xem xét nhưng chỗ thì không phù hợp túi tiền, chỗ thì không phù hợp sở thích. Một lần đến một gia đình có nhu cầu bán đất ở khu trung tâm thành phố, cách cơ quan tôi làm việc không xa. Mảnh đất và 2 gian nhà tạm do được thanh lý cho một nhân viên bảo vệ khi cơ quan chuyển địa điểm theo quy hoạch của Thành phố. Đã có người tìm đến; Chủ nhà ra giá 50 triệu cho mảnh đất 6 x 100 m2 nhưng chưa ai mua đến giá này. Hai vợ chồng chủ nhà vốn là Công nhân khai thác mỏ từ vùng núi xa xôi. Khi việc khai thác tài nguyên cạn kiệt, công nhân tự đi tìm việc. Anh chạy được chân bảo vệ, chị chạy chợ nuôi hai đứa con nhỏ. Khi cơ quan mới chuyển đi, nhiệm vụ Bảo vệ cũng không còn nữa, anh mất việc. Đổi lại do hoàn cảnh khó khăn vợ chồng anh được cơ quan ưu tiên cho mua thanh lý hai gian nhà và mảnh đất này. Tài sản đáng giá mà tôi quan sát được là một chiếc Ti vi Vietonic 21 ing đen trắng và chiếc xe đạp cà tàng loại được lắp ráp phổ biến sau ngày miền Nam giải phóng. Tôi tin rằng, nhà tôi cũng nghèo nhưng mấy đứa con tôi thà đi bộ đến trường chứ chúng dứt khoát không nhảy lên chiếc xe đạp này. Hàng ngày hai vợ chồng mua gạo về làm bánh, sáng đem ra chợ bán, chồng phụ giúp vợ. Sau khi trao đổi tôi đồng ý mua lại mảnh đất với giá 50 triệu rồi nói thêm chẳng nhẽ mua bán lại không mặc cả, thôi hẵng giảm cho tôi 1 triệu. Vợ chồng anh đồng ý. Tiền đặt cọc 30 triệu, số còn lại sẽ thanh toán sau 3 tháng khi tôi đến nhận nhà và đất. Chủ nhà bán đất tâm sự , tiền bán đất , anh dành một ít tìm nơi ở mới, còn một ít để đầu tư làm ăn và nuôi con đang học Trung học cơ sở.

Một tuần sau tôi mang giao 30 triệu tiền đặt cọc, làm Biên bản ghi nhận có chứng kiến của láng giềng còn anh giao cho tôi toàn bộ giấy tờ quyền sở hữu đất và tài sản ( nhà ) để tôi làm thủ tục với Thành phố. Anh học sinh giúp tôi mua đất làm việc ở cơ quan cấp Tỉnh hứa giúp tôi hoàn thiện các thủ tục pháp lý nhưng chưa làm ngay được vì anh được tổ chức phân công đi dự lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ 4 tháng tận Hà Nội. Thời gian này khu phố triển khai lắp đặt hệ thống nước sạch. Tôi đóng góp tiền lắp đặt hoàn chỉnh và cho phép chủ nhà sử dụng nếu thấy cần.

Gần đến thời gian bàn giao đất, một buổi tối tôi nghe tiếng gõ cửa phòng. Mở cửa, anh chủ nhà đất tìm đến xin gặp tôi, mặt ỉu xìu bảo : Đến bây giờ anh vẫn chưa tìm được chỗ ở và đề nghị tôi cho anh rút lại việc bán đất được không. Nếu tôi không đồng ý gia đình anh chỉ biết dọn ra vỉa hè đường phố.

Vẫn biết rằng thời gian ấy giá đất tăng lên hàng ngày
Vẫn biết rằng nếu phá hợp đồng chủ bán đất ngoài trả lại tiền đặt cọc còn phải chịu phạt số tiền bằng số tiền mà tôi đặt cọc ( theo Luật )
Vẫn biết rằng thế mạnh kinh tế, thế mạnh luật pháp hoàn toàn nằm trong tay tôi

Nhưng, dùng thế mạnh áp đảo của mình đẩy gia đình người khác đã khó khăn vào hoàn cảnh khó khăn hơn, khi về làm nhà sống ở đó lương tâm mình sẽ bị cắn rứt, ân hận suốt đời.

Và tôi quyết đinh đồng ý thanh lý hợp đồng mà không bắt nộp phạt 30 triệu. Anh quỳ xuống. Tôi kéo anh đứng dậy.
Mấy ngày sau anh đem đủ 30 triệu tiền đặt cọc và lãi suất 3 tháng do anh gửi Ngân hàng, tiền đầu tư lắp đặt hệ thống nước sạch cho tôi. Tôi trả anh tất cả hồ sơ, Giấy tờ liên quan.

Chuyện rồi cũng lan ra từ phố nhỏ anh chủ bán đất. Người thì bào trong đời mày không thể gặp được người thứ 2 như tôi. Người thì bảo giá đất đang lên nên người bán đất đã lừa tôi một cách ngoạn mục. Người thì bảo không phạt thêm 30 triệu là thật dại.

Tôi thì không quan tâm lời khen chê chỉ cảm nhận việc xử lý của mình là đúng đạo lý nên lương tâm rất thanh thản.

Lại tiếp tục đi tìm nơi ở mới. Thành phố rộng lớn đông dân cư, thị trường bất động sản tất nhiên luôn sôi động. Ngôi nhà sau này tôi sinh sống mua lại của một ông chủ thầu nghề Xây dựng. Ngôi nhà xây để đón bố mẹ từ quê về ở không thành mà chủ nhà lại không hợp hướng. Đến thăm dò ông bảo thẳng : Việc xem nhà hết sức thoải mái nhưng giá bán đúng 150 triệu, không mặc cả. Sau khi xem xét tôi hẹn Chủ nhật tuần tới chính thức trả lời. Gọi điện và đưa vợ đến quan sát, đồng ý, vợ chồng tôi quyết định mua lại ngôi nhà. Đúng hẹn, mang tiền đến trả, vợ chồng chủ nhà đã chuẩn bị sắn các thủ tục tâm linh và bắt buộc vợ chồng tôi phải ở lại cùng uống rượu lễ bàn giao nhà. Ngoài một số đồ dùng vợ chồng ông lại giảm cho 5 triệu để về nhà mới. Chuyển đến ở xong tôi mới làm thủ tục giấy tờ đồng thời xin phép cải tạo, làm thêm Anh bạn cùng phòng nhờ bạn anh giúp đỡ tôi là con trai một người có quyền lực trong tỉnh. Hắn bảo bạn tôi : Nếu là xếp của mày thì tao sẽ giúp. Sau hơn 1 tháng, tôi nhận giấy báo ra Phường làm việc. Ngồi chờ đến người cuối cùng thì Phó Chủ tịch phường hỏi tôi Thầy có việc gì. Tôi bảo nhận Giấy báo do anh ký đến làm việc. Nghe vậy Phó Chủ tịch phường gọi điện liên hệ với ai đó. Mấy phút sau tôi được hắn giao đủ giấy tờ và bắt Phó Chủ tịch phường và tôi đi uống bia do hắn đãi. Nhận được giấy tờ, được cấp phép tôi tiếp tục sửa chữa, cơi nới cho rộng rãi thêm. Số tiền lảm thêm cũng đúng bằng số tiền mà tôi bỏ ra mua nhà. Điều đáng nói là khi sửa chữa, số Cát, Sỏi dùng trong xây dựng, một học sinh cũ giúp tôi liên hệ mua và vận chuyển về nhà. Khi hoàn thành công trình cô học trò nọ ủng hộ giúp tôi không điều kiện số vật liệu ấy.

Kết nối các sự kiện tôi cứ ngẫm rằng, có phải mình sống có lương tâm với người khác, ắt có người khác bù đắp cho mình. Tôi không dám gọi câu chuyện này nằm trong Luật Nhân Quả mà chỉ là sự bù trừ trong cuộc sống. Trời không ban tặng và cũng không để ai bị thiệt thòi điều gì. Anh bị mất cái này ắt được bù đắp việc khác và ngược lại . Tôi tin là vậy. Cũng chính vì thế mà tôi không nêu tên cụ thể bất kỳ ai trong câu chuyện thực này,

Tháng 9 – 2019
NC

THƠ PHÒNG LẠNH

Mùa xuân về cây khẳng khiu
Gió Đông Bắc thổi đìu hiu trưa hè
Én chao nghiêng đón thu về
Ngày dài, đêm ngắn đông khoe nắng vàng

Tháng 9 - 2019

CHUYỆN CŨ QUÁ RỒI

Năm 1960, tôi thi đỗ vào học lớp 5 cùng mấy bạn khác cùng xã. Ngày ây vào học cấp II đã là “ nhân vât” quan trọng, tên tuổi lan truyền những mấy xã . Không quan trọng sao được, huyện tôi những 40 xã mà chỉ có 4 trường cấp II mà thôi Thi đỗ được đi học là " oách " lắm rồi . Nhà xa trường, tôi phải trọ học nhà ông thông gia với ông bác, anh mẹ tôi. Học hết lớp 5 tôi chuyển trường, mỗi năm một địa điểm và ngày càng gần nhà hơn. Hết cấp II, thi đỗ tiếp vào cấp III, lại về tận trường huyện để học. Tuỳ số lượng học sinh từng khu vưc mà nhà trường sắp xếp học cùng một lớp. Lớp chúng tôi gồm học sinh sống trải rộng trên 10 xã. Cuối năm học lớp 10 ( lớp 12 hiện nay ) ,biết mai sau mỗi đứa mỗi nơi, chủ nhật chúng tôi  tụ tập bạn bè đến thăm nhà nhau. Nhà bạn bè ở cách xa nhau từ 10 đến 15 km. Phương tiện đi lại ngày ấy là cuốc bộ nhưng mỗi chuyến đi chúng tôi rủ nhau từ 7 đến 10 người nên trên đường đi chuyện trò rất sôi nổi. Một lần đến chơi nhà bạn, đi trên đường , nhìn từ xa tôi phát hiện ông chủ nhà trọ năm tôi học lớp 5 đang chăn trâu ở bờ ruộng. Ông thì như không hề quan tâm gì đến cánh thanh niên học trò chúng tôi. Hơn 5 năm qua tôi chưa có dịp nào quay trở lại thăm gia đình ông. Tôi đi chậm lại tách khỏi đoàn cất lời chào ông. Từ dưới ruộng ông vui vẻ đáp lời rồi nói tiếp : Ừ, mình ( tự xưng thân mât ) cũng nhận ra ung ( từ địa phương , ngôi thứ 2 như con, cháu... thân mât ) từ xa nhưng mình để coi ung có nhớ và hỏi ( chào ) mình không ? Hỏi thăm chuyện trò mấy câu rồi ông bảo nếu có thời gian hãy ghé nhà chơi. Tôi dạ đáp từ ông, hỏi thăm sức khoẻ cả nhà rồi xin phép ông để đi tiếp bởi các bạn đã đi khá xa. Chia tay ông, tôi toát mồ hôi trán. May mắn phúc Cha Ông và các Thầy cô dạy dỗ tôi đã hành động đúng lương tâm. Giả sử vì một chút sĩ diện hay lý do nào đấy mình làm ngơ, bỏ qua một lời chào thì không biết trong đôi mắt ông già chăn trâu kia coi mấy anh Tú tài này là gì ? 59 năm qua chuyện quá cũ rồi,cuộc gặp bất ngờ và lời ông chủ nhà trọ luôn nhắc tôi, khi mình đã hơn người ( vẫn nói lớp 10 ngày đó rất quan trọng ) đừng bao giờ quên ơn người đã giúp mình. Cái hay, cái dở ẩn trong mỗi con người không phải người khác không hề biết có điều họ có bộc lộ như ông chủ nhà trọ của tôi hay không mà thôi.

Chuyện cũ quá rồi nhưng nghĩ đi, nghĩ lại thấy nét văn hoá còn rất mới, còn rất đẹp

Vẫn những ngày xa xưa ấy, khi lên học cấp III sáng thứ 7 tan trường chúng tôi cùng nhau về nhà. Trên đường thi thoảng chúng tôi gặp một số Thầy giáo cũ dạy ở trường cấp II cũng về nghỉ cuối tuần. Thầy trò đi ngược chiều nhau và đều cuốc bộ cả . Trò đứng lại, ngã mũ nón chào Thầy. Học trò ngã mũ nón, Thầy cũng bỏ mũ đáp lại lời chào của lũ học trò. Cánh học trò lễ phép đứng ra ven đường nhường lối Thầy đi qua. Chào Thầy giáo và Thầy giáo bỏ mũ đáp từ, dù là trẻ con chúng tôi thấy mình được tôn trọng. Phải chăng mình muốn được tôn trọng thì trước hết phải biết tôn trọng người khác. Lớp học trò chúng tôi cứ thế lớn lên.

Học trò nghịch như ma như quỷ không phải khi nào cũng hành động chuẩn mực. Nhớ một chiều chủ nhật trên đường trở lại trường trời mưa dầm nên ít người qua lại. Năm sáu anh học trò dàn hàng ngang để chuyện tếu . Cả nhóm đang bước đều vui vẻ thì có tiếng chuông xe đạp King cong, king cong báo xin đường. Chưa tránh đường vội, một anh cất tiếng hát “ Đường ta ta cứ đi “ ( lời một bài hát khá phổ biến ngày ấy ) thi đàng sau có tiếng hát đáp lời : “ Xe ta ta cứ đạp “. Nghe lời hát đáp trả chúng tôi cảm thấy người đi xe đạp không phải tay vừa. Cả bọn nhảy dạt ra ven đường. Khi xe qua người đi xe còn cất lời thâm mật : “ Bác đi trước nhé “ . Chúng tôi kịp nhận ra người đi xe đạp là Ông Nguyễn Văn Toản, Bí thư Huyện uỷ huyện chúng tôi, chắc Ông vừa xuống kiểm tra một xã nào đó cũng trên đường về . Một Bí thư Huyện uỷ ăn mặc giản dị, sống chan hoà gần gũi mọi tầng lớp, đạp xe đi cơ sở dưới trời mưa là hình ảnh đẹp mãi trong tôi

Tốt nghiệp Đại học , ra trường tôi làm nghề dạy học. Được phân công làm Giáo viên chủ nhiệm lớp, do xa quê nên chủ nhật tôi hay ghé thăm gia đình học sinh. Bước chân vào sân gặp một ông lão tôi chào : Cháu chào ông ạ. “ Không dám. Mời Ông giáo vào chơi “ - ông chủ đáp lời. Tiếp tôi là Ông nội cô học trò mời tôi đến chơi nhà. Mới ra trường, tôi còn rất trẻ, cách ứng xử của ông lão phụ huynh như luôn nhắc nhở tôi cách cư xử với lũ học trò, với mọi người. Thế mà nhiều khi vẫn mang lỗi . Vào đời tôi học hỏi thêm từ thực tế cuộc sống mà cuộc sống đa dạng, sinh động tươi đẹp biết bao nhiêu.

Giở ở độ tuổi U75 hàng ngày vẫn xem TV, lên mạng. Thông tin đa chiều. Kinh tế phát triển hơn ngày xưa rất nhiều nhưng tệ nạn XH ghê gớm quá. Đời sống nâng lên nhưng XH, gia đình, mỗi con người đang đánh mất bản sắc Văn hoá ứng xử tốt đẹp. Là người hoài cổ tôi chỉ thích sống với những ứng xử thật cũ, như những chuyện cũ, quá cũ trong đời tôi từng chứng kiến mà thôi .

Tháng 9- 2019
N C

TIẾN BỘ VƯỢT BẬC

( Kể chuyện vui này vì bạn bè kết nối của tôi đều trên 18 tuổi cả )

Cánh chúng tôi sinh ra trong kháng chiến chống Pháp, đa số chỉ học hết cấp II ( lớp 7 ), rất ít người học lên cấp III. Ra trường đứa vào bộ đội, đứa đi Thanh niên xung phong, đứa học nghề trung cấp rồi lưu lạc khắp mọi miền đất nước. Nhờ công nghệ thông tin phát triển rồi chúng tôi cũng liên hệ được với nhau tổ chức gặp mặt. Gọi hội lớp, hội cùng trang lứa, hội bạn bè … đều đúng cả. Gặp nhau ai cũng muốn biết mấy chục năm qua mỗi người làm ăn thế nào. Nghe thông báo lại, điều vui mừng cánh bạn bè chúng tôi ai cũng tiến bộ, lúc này, lúc khác không cấp Trưởng thì cũng cấp Phó. Này nhé, anh A thì Trưởng đoàn … nhạc hiếu xã, chị B thì Phó Tổ trưởng thu gom phế liệu đô thị. Anh C, Trưởng ban bảo vệ, lão Đ lại phó Chi hội Câu lạc bộ cờ tướng , vân vân và vân vân. Tôi may mắn chỉ huy hoạt động của một trường học đầu tỉnh. Trường có trên trăm giáo viên, ngàn học sinh nhưng hễ tôi gõ 6 tiếng trống là tất cả răm rắp vào lớp, gõ 3 tiếng đều ra khỏi lớp và chỉ khi tôi gõ một hồi dài thì ai nấy mới được ra về .

Gặp nhau ai cũng thi kể về mình và rất vui vẻ vì ai cũng tiến bộ, duy nhất chỉ một bà bạn già vốn là Giảng viên một trường Đại học nghỉ hưu chẳng thấy phát biểu ý kiến nào. Ngày con gái, bà thuộc người chăm chỉ, thuỳ mỵ ít thể hiện mình. Bây giờ sau mấy chục năm vẫn vậy. Khi bị truy hỏi về đời tư, bà chậm rãi : Em thì không được như các anh, các chị, suốt đời chỉ là Giáo viên. Tốt nghiệp Đại học, trường giữ lại làm Giảng viên và sau mấy chục năm, về hưu cũng vẫn là Giảng viên. À mà em tiến bộ nhất chỉ là một lời khen TIẾN BỘ VƯỢT BẬC. Rồi bà thủng thẳng kể rằng : Ra trường, có việc làm, sau vài năm em xây dựng gia đình. Cưới nhau, đêm tân hôn, sau hơn một tiếng đồng hồ thành " đàn bà " , chồng em lại tiếp tục “ chuyện ấy “. Em ngơ ngác bảo chồng : Từ nhỏ em nghe mẹ nói với năm anh em bọn em cứ ba năm mẹ đẻ một đứa cơ mà. Chồng em cười không nói gì nhưng khi “ hoạt động “ anh cứ nhắc đi nhắc lại : “ Này, thì ba năm một đứa này “

…
Chung sống được một tuần thì chồng em không còn “ nhiệt tình “ như mấy ngày đầu, đêm đêm em biết nghĩa vụ làm vợ của mình nhắc anh nghĩa vụ người chồng và bảo : Anh yên tâm, em không thành Âu cơ đâu mà lo. Chồng em ngáp dài một cái rồi nói : Em tiến bộ vượt bậc rồi nằm lăn ra ngủ .

Nghe bạn kể xong, cánh chúng tôi té ngửa ra mấy cái chúc Trưởng, chúc Phó kia chẳng là gì cả mà chỉ thầm tiếc được một lời khen .

Tháng 9 -2019

KHÔNG ĐỀ

Tiếng Cú rúc. Mèo khoanh tròn xó bếp
Gã trống chuồng cà khịa ả mái tơ
Ngõ hun hút. Vườn um tùm cỏ dại
Ngày trôi vào đêm. Rượu vài chén cùng thơ ..

Tháng 9 -2019
NC

TÌM

Tìm dấu chân em trên con đường cũ
Dẫu thời gian phôi phai
Hương bồ kết từ sợi tóc vương trên vai
Qua bao năm tháng
Màu áo lụa Hà Đông duyên dáng
Mềm mại như đường cong mềm mại dáng hình em
Tìm bao kỷ niệm êm đềm
Trong đôi mắt buồn buồn, xa xăm huyền ảo
Tấm lòng thơm thảo
Giam cầm trái tim anh

Tháng 9 - 2019
NC

NHỚ LẦN KHAI GIẢNG ĐẦU TIÊN VỚI TƯ CÁCH
 THẦY GIÁO

Thấm thoắt đã tròn 50 năm.

Chiều ngày 3-9- 1969 anh Lê Thanh lưu từ huyện Anh Sơn sang nhà tôi để hôm sau lên đường nhận Quyết định làm Thầy giáo. Sáng 4-9, chia tay cha mẹ mà không biết mình sẽ về làm việc ở đâu bởi Quyết định phân công công tác còn ở tận Huyện Quỳnh Lưu nơi trường ĐHSP Vinh mới từ Thạch Thành, Thanh Hoá chuyển về sau 3 năm đi sơ tán. Trời lúc mưa, lúc tạnh. Đường xa, cuốc bộ, những câu chuyện giữa hai người cũng vơi dần. Hai anh em đang lầm lũi bước trên đường bắt gặp một anh bộ đội đi ngược chiều giơ tay ngăn lại
- Các đồng chí đã biết tin gì chưa ?
Cả hai đồng thanh : “ Chưa “
- Bác Hồ của chúng ta đã qua đời. Rồi anh dặn tiếp :
- Gặp nơi thuận lợi các đồng chí tìm băng tang đeo vào nhé

Chúng tôi bước đi trong lòng nặng trĩu và nước mắt tuôn trào

Nhảy tàu từ Ga Si đến Hoàng Mai đã khoảng 9 giờ đêm. Ra cửa soát vé, tìm được mấy anh em nữa hỏi đường về nơi Khoa Hoá vừa chuyển đến. Khoảng 11 h đêm đến làng ven biển, mấy anh em trải tấm vải nhựa che mưa đánh một giác khoan khoái dưới rặng phi lao. Sáng hôm sau lại tiếp tục dò hỏi tìm đến Phòng Tổ chức của Khoa làm thủ tục . Nhận Quyết định mới biết , tôi được phân công về Vĩnh Phú, còn anh Lê Thanh Lưu được về Thanh Hoá. Làm xong thủ tục giấy tờ mặt trời đã lên cao, lại cuốc bộ ra ga Hoàng Mai để kiếm gì ăn chứ làng quê ngày ấy chẳng có gì bán để mà mua.

Chia tay anh Lưu ở Ga Thanh Hoá, một mình tôi trên đường ra Vĩnh Phú. Tàu thông báo chuẩn bị vào Ga Hàng Cỏ lúc trời gần sáng. Nhìn qua của sổ, những hồ nước chạy qua với những căn nhà thấp bé. Phía Nam Hà Nội ngày ấy chẳng khác nông thôn là mấy. Hà Nội mưa tầm tã. Cờ tang rũ trong mưa. Ga Hàng Cỏ đông người nhưng trật tự, yên lặng. Xe cộ lầm lũi chạy nặng nề nhưng không có tiếng còi. Hình như ai cũng ý thức rằng tạo nên tiếng động sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ ngàn thu của Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính mến.Cửa ra khỏi Ga tàu có nhiều nhân viên làm nhiệm vụ phát và cài băng tang cho những khách đi đường chưa có băng tang.

Tôi lặng lẽ theo dõi để theo mọi người mua vé tàu Hà Nội - Lào Cai tận bên Văn Miếu. Đây là lần đầu tiên tôi đến Hà Nội. Khi tàu chuyển bánh, lang thang tìm một chỗ ngồi vừa ý. May mắn gặp anh Bằng bạn cùng khoá cũng về nhận công tác dạy học tại Vĩnh Phú. Anh Bằng có người nhà công tác ở Bộ Giáo Dục nên mới có thông tin về địa điểm Ty Giáo Dục Vĩnh Phú sơ tán. Khi mua vế tàu, tôi chỉ mua đến Vĩnh Yên, định xuống ga rồi hỏi tiếp về Ty. Ngồi trên tàu lần đầu được quan sát một số phố phường Hà Nội, sông Hồng và cầu Long Biên khi đoàn tàu băng qua.

Xuống ga Việt Trì, hai anh em cõng nhau trên chiếc xe đạp của
anh Bằng tìm về xã Phù Ninh, huyện Phù Ninh là “ đại bản doanh “ của Ty GD Vĩnh Phú. Tôi nhận đi Yên Lập, còn anh Bằng về Đoan Hùng. Ngày ấy chúng tôi chẳng biết gì về đất Vĩnh Phú. Ai nhận công tác ở đâu cũng đều xa nhà, xa quê hương như nhau cả.

Đến Yên Lập có nhiều kỷ niệm nhớ đời nhưng tôi đang ôn lại kỷ niệm về Ngày khai trường đầu tiên trên cương vị Thầy giáo. Khi tôi đến giảng dạy trường mới thành lập được 3 năm, năm 1966. Năm ấy trường Khai giảng vào ngày 12-9-1969, tôi nhớ rõ vì đó là ngày Xô Viết Nghệ Tĩnh. Địa điểm khai trường là mảnh đất được san bằng rộng chừng 100 mét vuông là nơi thực hành các giờ Thể dục. Quanh bãi tập là những cây Cọ xoè lá um tùm và mấy cây Mỡ đã lên cao. Gần 200 học trò 6 lớp , mỗi khối 2 lớp mà thôi cùng hơn chục Thầy cô giáo đều đứng sắp hàng, bởi các lớp học sơ tán cách xa nhau nằm ở một góc quả đồi hay mảnh vườn mượn của nhà dân nên học trò không tiện khiêng bàn ghế để ngồi. Những ngày sau mưa Thầy và trò không dám ngồi bởi sợ Vắt từ trong lùm cây cỏ rậm rạp kéo ra hút máu. Một chiếc bàn giáo viên dùng cho Thầy giáo chủ trì Khai giảng. Cột cờ bằng bương vừa mới dựng lên từ chiều hôm trước. Sau lễ chào cờ là tưởng niệm Bác Hồ. Thầy giáo Phụ trách trường ( không có HT ) giới thiệu tóm tắt về nhà trường, giới thiệu các Thầy giáo vừa về nhận công tác, phân công chủ nhiệm, giảng dạy các bộ môn, các lớp. Chỉ trong gần một giờ, thế là mọi hoạt động của nhà trường được bắt đầu. Ngày ấy không đại biểu các cấp đến dự. Không băng cờ khẩu hiệu, tặng hoa, liên hoan chào mừng năm học mới chỉ có tiếng trống trường dõng dạc vang xa báo một năm học mới đã đến . Lần khai giảng đầu tiên trên cương vị Thầy giáo đơn giản, quá đơn giản để chẳng có gì nhớ thế mà kỷ niệm ây lưu luyến mãi trong tôi bởi đó là hoạt động thực sự của Thầy và trò, của nhà trường. Kết thúc lễ Khai giảng là những tiết học đầu tiên ghi nhận mỗi học sinh đã ở một lớp học trình độ cao hơn mấy tháng trước, là bước khởi động dạy và học sau 3 tháng trời vui chơi thoả thích . Cũng từ hang cùng ngõ hẻm nơi trường sơ tán ấy đội ngũ giáo viên và học trò lặng lẽ dạy và học, đã góp phần rất nhỏ bé tạo nên lớp cán bộ lãnh đạo chủ chốt của địa phương sau này. Cũng có người trở thành Thứ trưởng, Phó Tổng Thanh tra Nhà nước, nhiều tướng tá trong Quân đội cũng như nhiều cựu học trò đóng góp sức lực, trí tuệ trên nhiều lĩnh vực khác nhau khắp mọi miền đất nước. Cũng rất nhiều các anh chị học sinh gia nhập Quân đội Nhân dân từ ghế nhà trường góp xương máu của mình vào công cuộc giải phóng miền Nam thống nhất Đất nước

Những kỷ niệm của tôi và bao đồng nghiệp thế hệ trước đã qua đi âm thầm lặng lẽ cùng thời gian, năm tháng.

Ngày mai, 5-9-2019, cả nước tưng bừng Khai giảng năm học mới. Tất cả đều rất khác, khác xa với Ngày Khai trường của 50 năm trước. Với tâm tư của một người trọn đời làm giáo dục, tôi luôn hằng mong ngành GD&ĐT và mỗi Thầy Cô giáo luôn phấn đấu để đáp ứng được niềm tin của Nhân dân.

Ngày 4-9-2019
NC

CHUYỆN VỀ THẦY GIÁO

CHUYỆN THỨ I : Năm 1965

Năm 1965 chiến tranh phá hoại bằng không quân Mỹ lan rộng. Giờ học trường cấp III bắt buổi sáng đầu từ 5h30 đến 9h, buổi chiều bắt đầu từ 15 h đến tối để tránh giờ cao điểm từ 10 đến 15 h. Tháng 3- 1965 trung tâm huyện tôi bị máy bay Mỹ ném bom huỷ diệt, trường chuyển sang học ban đêm. Thay đổi không gian , thời gian là điều kiện cho chúng tôi, cánh “ nhất quỷ, nhì ma” giở trò nghịch ngợm.

Có nhiều kỷ niệm đáng nhớ từ các lớp học đêm này. Vì học đêm, mỗi học sinh phải mang theo một chiếc đèn dầu hoả. Trên bục giảng, thầy giáo cũng chỉ có một chiếc đèn Bão, là hàng viện trợ trong chiến tranh . Học cùng lớp chúng tôi có bạn H V H người gầy còm, nhỏ bé, lại bị nặng tai .Lợi dụng điểm yếu đó để đùa nghịch khi thầy giáo gọi học sinh lên bảng kiểm tra bài cũ, cánh bạn ngồi bên lại huých khuỷu tay vào Hải và bảo :Thầy giáo gọi mày đấy. Trong một buổi học H bị đẩy lên bảng mấy lần. Nhưng sự việc không thoát khỏi đôi mắt của thầy giáo Vương Đình Huấn. Thầy Huấn dạy Toán giỏi nhưng lại đam mê Văn học. Sau này thầy gác “ thước kẻ ” theo nghiệp văn chương và trở thành nhà thơ Thạch Quỳ tên tuổi.

Ăn quen bén mùi. Lợi dụng sự nhập nhèm của lớp học ban đêm, mấy bạn đẩy H lên bảng giải bài tập Toán thay một bạn khác. Biết vậy nhưng thầy Huấn vẫn để H lên bảng chữa bài tập thầy cho về nhà . Khi H trở về chỗ ngồi thầy đứng lặng mấy giây, nhìn bao quát lớp, rồi giọng thầy nhỏ nhẹ, chậm rãi : Hôm nay tôi không gọi em H lên kiểm tra bài. Nhưng một số em đã lợi dụng vào khiếm khuyết về cơ thể của em H để đánh lừa bạn. Đó là việc làm không đúng, không tốt Không có tình thương yêu giúp đỡ nhau ,lại không tôn trọng người khác, đặc biệt lấy khiếm khuyết về cơ thể của người khác để làm trò đùa là việc làm của người không có nhân cách..

                                                        Nhà thơ Thạch Quỳ

Sau lời nói của Thầy, cả lớp im lặng không một tiếng động nhỏ. Tất cả bọn con trai chúng tôi cúi mặt, lấm la lấm lét không dám nhìn lên. Bọn con gái thi quay lại nhìn lũ chúng tôi như muốn tìm xem kẻ nào đã chủ mưu gây ra tội tày đình. Một phút trôi qua mà chúng tôi cảm thấy nặng nề. Thời gian như ngừng lại… Rồi tiếng thầy lại vang lên, ấm cúng : Bây giờ chúng ta tiếp tục giờ học nhé. Bài giảng của thầy lại diễn ra bình thường như bao giờ lên lớp khác, như trước đó chưa xảy ra chuyện gì trong lớp học. Giọng của thầy vẫn ấm áp, thân tình. Thầy vẫn hướng dẫn gợi mở , khuyến khích chúng tôi cùng thầy say mê khám phá những chân trời toán học. Nhưng mỗi chúng tôi sau này mỗi giờ thầy lên lớp giờ đây không chỉ là giờ toán học. Trong miền sâu thẳm của trí tuệ, của trái tim những học trò lớp 9A chúng tôi được thầy tác động một “ cú hích ” để chuyển đổi trạng thái, chuyển đổi nhận thức trở thành con người hoàn chỉnh. Được trải qua những bài học làm người như thế chung tôi lớn lên và trưởng thành qua năm tháng. Giờ Hình học về đường thẳng ở lớp 9A của thầy Huấn đã theo tôi suốt cả cuộc đời, nhắc nhở tôi, hướng dẫn tôi phấn đấu sống, làm việc của một con người có nhân cách.

CHUYỆN THỨ 2: Năm 2009.

Năm 2007. về hưu tôi tự ra một Quyết định hạn chế cao nhất việc tự trói mình vào công việc chung. Nhưng nói và làm khó quá. Do chỉ có một nữ GV bộ môn Hoá nghỉ thai sản nên Trung tâm GDTX nơi tôi sinh sống đến gặp và đề nghị tôi lên lớp giúp Trung tâm trong một học kỳ. Quả thật tôi không muốn tham gia dạy học nữa nhưng thấy Trung tâm thực sự khó khăn, một mặt Giám đốc TT, người đề nghị giúp đỡ lại là học sinh cũ nên tôi nhận lời mặc dù biết lên lớp hiện giờ rất khó khăn. Khó khăn không phải tiền bồi dưỡng quá ít vì lớp BTVH không thu học phí, lớp BTVH vùng tôi được Nhà nước bao cấp theo chế độ học sinh miền núi. Không phải khó khăn bởi tôi “ mất dạy “ quá lâu mà khó khăn, vất vả ở chỗ cùng một lúc phải đảm nhiệm cả ba khối lớp, nghĩa là phải soạn 6 giáo án một tuần và trước khi lên lớp mình phải nắm lại nội dung , chương trình của mỗi khối lớp để bổ sung cho nhau. Tuy không còn thế mạnh về Chuyên môn nhưng lại có thế mạnh về Phương pháp giáo dục bởi tôi có 40 năm làm việc, có 40 năm học tập đồng nghiệp khắp mọi miền ở nhiều bậc học, ngành học . Giờ lên lớp đầu tiên, tiếp xúc với học trò, tự giới thiệu mình, tôi bảo : Thầy được Giám đốc phân công lên lớp bộ môn Hoá. Về tuổi tác, thầy là Ông, các em là tuổi cháu nhưng theo truyền thống giáo dục các em gọi tôi là Thầy, xưng em. Việc dạy và học chúng ta hoàn toàn bình đẳng, trao đổi, học tập bổ sung cho nhau.

Sau một thời gian lên lớp tôi thấy học trò bây giờ khác xưa rất nhiều, đặc biệt là HS BTVH ; không chịu học bài, đùa nghịch tự do trong lớp và giáo viên phải xử lý tình huống ngoài dự kiến. Một hôm trong giờ lên lớp, một học sinh gái ngồi học nhưng lại đeo tai nghe, nghe nhạc. Khi tôi nắc nhở, em học sinh nhanh nhẹn rút tai nghe, chuyển cho các bạn khác và đứng dậy phủ nhận lời Thầy giáo. Nhân sự kiện này một số em đề nghị Thầy phạt nặng. Em học sinh kia phản đối vì không có chứng cứ bởi yên tâm tai nghe đã chuyển đi. Cả lớp nhao nhao bởi các ý kiến khác nhau. Một số đề nghị kiểm tra phát hiện tai nghe ở đâu và phạt nặng. Một số biết tai nghe đã cất dấu nơi khác nên muốn biết Thầy xử lý thế nào trong tình huống này ?

Sau mấy phút tranh cãi, tôi hỏi có em nào có ý kiến gì khác nữa không. Cả lớp im lặng. Bây gời tôi lên tiếng : Việc Thầy nhắc nhở là để các em chú ý học tập. Ở các em Thầy cần một tấm lòng trung thưc, cần sự chân thành giữa Thầy và các em chứ không cần chứng cứ để trách phạt. Khi các em đang ngồi học ở đây , các em có biết bố mẹ các em đang làm gì không. Sau buổi học hôm nay các em về tìm hiểu giúp Thầy nhé, còn bây giờ chúng ta phải tiếp tục kẻo trống báo hết giờ.

                                             
                                                    Tác giả , Thầy giáo Nguyễn Cử

Nghe tôi nói xong cô nữ sinh kia ngồi thụp xuống khóc hu hu giữa lớp.Tôi tiếp tục giảng bài như chưa có điều gì xảy ra. Điều vui nhất là từ đấy việc học tập của các em có nhiều chuyển biến tích cực về ý thức trong giờ học riêng em học sinh kia thì gặp tôi ở đâu cũng nhanh nhảu chạy lên trước để chào Thầy Nghĩ cũng vui vui.

MẤY DÒNG CUÔI

- Chuyện kể cho vui còn suy nghĩ về câu chuyện thế nào là việc của bạn
- Em xin lỗi Thầy giáo Vương Đình Huấn vì không gọi Thầy là Nhà giáo bởi em biết với Thầy mọi danh hiệu không là gì cả. Các bạn độc giả hãy gõ vào trang Tìm kiếm của Google hai từ THẠCH QUỲ sẽ rõ hơn.
- Tôi không thể tự xưng là Nhà giáo mà tôi chỉ xứng là Thầy giáo, nhưng là Thầy giáo thật chứ không rởm .

Tháng 7- 2019
NC

CHỈ CÒN CHIỀU NAY

Hội tan rồi.
Chúng mình lại xa nhau
Em về xuôi
Anh rời xa thành phố
Nỗi buồn mênh mông không gian đầy thương nhớ
Bao kỷ niệm xa rồi
Chỉ còn lại chiều nay.

Một chiều
Say ?
Không say ?
Một chiều
Vui ?
Buồn ?
Mộng mơ hoà quyện

28-7-2019
NC.

BIẾT LÀM SAO

Gọi em ?
sợ bị ương ương

Gọi cháu ?
nuối tiếc lại thương … thằng mình !?

Chỉ vì
lỗi mấy mùa sinh

Để ta
lỡ một cuộc tình Người ơi !

Ngắm lâu
Sợ mọi người cười

Lưu tấm hình
để mãi Người trong Ta.

( Ảnh ST trên mạng )
Tháng 7- 2019

CÁT - SỎI & CON NGƯỜI

Dẫu chỉ là hạt cát
Trôi dạt tận đáy sông
Dẫu chỉ là viên sỏi
Lẫn giữa bùn đất mênh mông
Trong thác lũ đẩy - xô - va - đập
Cát bóng hơn sỏi cũng tròn thêm
Cuộc sống bộn bề của tôi và bạn
Khác gì đâu cát sỏi giữa đất trời
Muốn đẹp mãi
Tâm hồn
Nhân cách
Không có con đường nào bằng phẳng Người ơi !.

NC

Tháng 7- 2019

LÃNG TỬ

Đêm khuya thật tĩnh lặng
Anh thức dậy cùng trăng
Chỉ đèn đường chung thuỷ
Bầu bạn cùng chị Hằng

Ta phiêu diêu lãng tử
Hằng Nga thì đơn côi
Ước gì thêm đôi cánh
Để bay ngay lên Trời.

Khuya 14-6
Kỷ Hợi

NẮNG

Nắng vênh viên gạch cuối sân
Cong queo khuôn mặt nhọc nhằn dân quê.
Tre già cháy sém ven đê 
Trằn trọc chờ gió trưa hè thoảng qua.

Tháng 6 - 2019
N C

HÓNG MƯA.

Dự báo thời tiết của VTV : đêm về sáng trời mưa, có nơi mưa rất to.
Nhưng thực tế lại là :

Lão ngồi ho sù sụ
Vẳng tiếng gà le te
Chớp loang trời nhoang nhoáng
Sấm ùng oàng vọng về

Đêm oi nồng khê đặc
Quạt uể oải nặng nề
Vạn vật đều trằn trọc
Hóng đợi cơn mưa về.

Thượng đế xa vời vợi
Trên tận chín tầng mây
Làm sao hiểu nhân thế
Sống cơ cực thế này.

Tháng 6- 2019
NC

ĐÊM NẰM NGHE DÂN CA XỨ NGHÊ

Đêm nằm nghe Dân ca xứ Nghệ
Da diết nhớ quê hương
Nao nao lòng đến thế
Tự lúc nào gối đẫm nước mắt rơi.

Dân ca đưa tôi về tuổi thơ tôi
Với luỹ tre xanh, với hàng phượng vĩ
Tiếng sáo diều ngân vang ,
tiếng nước suối róc rách đang chảy
Cánh cò chiều mưa chao nghiêng
Mái đình làng cổ kính uy nghiêm
Cây Đa già đã mấy trăm năm tuổi

Khúc hát Giận thương đưa tôi về nguồn cội
Hưng Nguyên, Nam Đàn, Nghi Lộc, Thanh Chương
Diễn Châu Quỳnh Lưu, Yên Thành, Đô Lương
Dòng Lam trong xanh, Núi Hồng, Bến Thuỷ

Điệu Ví dặm đêm đêm đưa tôi về quê nội
Dưới mái nhà tranh ấm bếp lửa hồng
Khói lam chiều trên mái rạ ấm nồng
Xóm nghèo vội vàng hơn khi trời chiều tắt nắng

Càng về khuya màn đêm mênh mông buông xuống
Tiếng Dân ca làm xao xuyến nỗi lòng
Bao kỷ niệm ùa về như suối đổ vào sông
Lắng dịu êm đềm với bao nỗi nhớ
Bạn bè năm xưa cùng trang lứa
Rước đuốc quanh làng hát khản giọng tận khuya
Bến sông xưa dòng nước vỗ về
Bơi lội ngược xuôi trưa hè tắm mát
Những đêm thu ánh trăng vàng dát bạc
Tốp năm tốp ba thong dong nắm tay nhau,
Trò chuyện râm ran nhóm trước nhóm sau
Cùng rảo bước trên đường làng hóng mát.
Sau mùa gặt giữa cánh đồng bát ngát
Cánh con trai chơi trò giàn trận đánh nhau …

Rồi chiến tranh bùng lên
bạn bè mỗi người mỗi ngả
Tuổi thanh xuân đâu ngại khó khăn, vất vả
Đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì vì đất nước, quê hương
Đứa vào chiến trường , đứa ở lại hậu phương...
Hiến dâng tuổi xuân cho Tổ quốc.
Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước …

Thời gian trôi nhanh
Khắp mọi miền dù Nam hay Bắc
Bạn bè tôi mỗi đưa một nơi
Nhưng câu Dân ca quê hương mang theo suốt cả cuộc đời

Qua bao nhiêu tháng năm ròng
có lúc tôi ngỡ
Được tôi luyện trong chiến tranh, đạn lửa
Vượt qua bao khó khăn, thử thách của thời gian
Trí sẽ vững như đồng, tình trơ như đá
Chẳng có gì lay chuyển chất thép luyện trong tim

Nhưng tôi đã nhầm
Bao đêm lệ đã rơi
Khi đắm mình trong  Dân ca xứ Nghệ
Điệu Ví, Giặm thấm đượm nghĩa tình gia đình, Cha Mẹ.
Nghĩa tình làng xóm, Quê hương

Quê hương ơi
Chẳng có gì hơn thế
Như dòng máu chảy về tim trong cơ thể
Mang nặng tình truyền thống Quê hương
Truyền thống gia đình muôn đỗi thân thương
Nơi hun đúc cho ta được thành Người .
Con Người tử tế.

Tháng 7- 2019
N C

TÂM TÌNH CÙNG ĐỒNG NGHIỆP

“ Tôi không là gì với mọi người nhưng mọi người trong tôi là tất cả, là mãi mãi “ ( NC ).

Công việc hàng ngày có thể khác nhau
Nhưng đồng nghiệp ơi
Các bạn đều là người tôi yêu, tôi quý
Người nhiều cảm thông
Trở thành tri kỷ
Người đi chung đường
Mãi mãi bạn đường
Trên bục giảng
Dành cho trẻ tình thương
Ngoài xã hội chúng ta là anh, em, bạn bè không phân biệt gái trai già trẻ
Mấy chục năm đồng hành cùng bao thế hệ
Chia xa lâu rồi lòng vẫn lưu luyến bâng khuâng
Thời gian trôi nhanh –
Đã hơn chục năm
Xa đồng nghiệp, bạn bè tôi yêu quý
Vẫn nhớ lắm bao kỷ niệm của những năm tháng ấy
Xin gửi đồng nghiệp tâm tình thuỷ chung của một người
xưa .

Tháng 7 -2019
N C

THƠ TÔI

Thơ tôi như người uống rượu
Say mà chẳng biết mình say
Nói ra những điều vô nghĩa
Ngỡ là chân lý thời nay

Thơ tôi như người rít thuốc
Phì phèo nhả khói khắp nơi
Và chỉ mình tôi không biết
Mọi người xa lánh vì … hôi

Sáng nay thời tiết dịu lại
Nhâm nhi thơ viết nghìn trang
Tôi bỗng giật mình nhận thấy
Sức nặng chẳng nổi một hàng

Xin viết mấy dòng vĩnh biệt
Tôi và những vần thơ tôi
Ước mơ từ nay sẽ sống
Không còn hâm hâm , Người ơi !

Tháng 5 - 2019
NC

GIÓ, MÂY & VIÊN ĐÁ TẢNG

Gió
Kiêu hãnh
Nhảy múa muôn vàn làn điệu

Mây
Tự hào
Biến đổi muôn vẻ, đa màu

Gió cùng mây về đâu
Dương dương tự đắc
Vạn vật thành thi sĩ

Hết gió
Tan mây
Thi chẳng còn thi
Sĩ đâu còn sĩ

Viên Đá tảng bên đường
Chịu nắng
Hứng mưa
Bốn mùa dây leo cỏ lấp

Và
Có một điều rất thật
Đá tồn tại nghìn năm.

Tháng 5 – 2019
NC

VỀ THÀNH TRỰC

Về thăm Thành Trực chiều nay
Năm mươi năm - Ngỡ mới ngày hôm qua
Nghĩa tình sâu nặng đậm đà
Chúng tôi như đứa con xa trở về
Cười xen nước mắt dầm dề
Quên đi cả nắng trưa hè chói chang
Chuyện trò thăm hỏi râm ran
Chuyện con cháu, chuyện xóm làng đổi thay …
53  năm trước nơi này
Sinh viên khoa Hoá về đây tựu trường
Dân yêu, dân mến, dân thương
Mái nhà dẫu chật vẫn nhường, sẻ chia
Trọn ba năm một vùng quê
Đông qua, xuân đến, hè về, thu sang
Chung vui buồn với bản làng
Đêm vui ca hát rộn ràng bản xa
Một thời gian khổ, đã qua.
Nửa thế kỷ dẫu chia xa , vẫn gần.

Thạch  Thành
 22-4-2019
       NC

BIẾT SAI VẪN LÀM VÀ " ĂN HỐI LỘ "

Không cơ quan Tư pháp nào truy tố
Lãnh đạo, Cán bộ quản lý không phát hiện.
Vẫn biết về hưu giờ cũng chẳng an toàn. Đọc thấy nhiều việc làm sai bị xử lý, mình tự khui ra để dư luận xét xử mà thôi.

Tôi vốn là giáo viên bộ môn Hoá học. Học trò của tôi đủ loại, học giỏi, khá, trung bình và yếu. Sau một thời gian vào năm học mới, giáo viên phân loại trình độ học trò . Cái sai bắt đầu khi đánh giá đúng năng lực và chỉ áp dụng với học sinh lực học yếu. Thương “ chúng nó” lắm chứ. Đọc bài, trả bài bị điểm kém xấu hổ với bạn bè, với thầy và gia đình nữa. Trẻ em, con người ai cũng tự trọng và niềm tin. Tôi làm sai để đánh thức niềm tin bằng cách nâng điểm cho học trò yếu. Nếu trả bài đầu mỗi tiết học, câu hỏi dành học sinh yếu phải nhẹ hơn, dễ hơn để khi gợi mở , trò trả lời đạt điểm TB. Nếu kiểm tra 15 phút hay cả tiết học đều có đủ ba loại câu hỏi phù hợp kiến thức đủ để 3 loại học sinh làm bài đat TB, hoặc Khá, Giỏi. Tuỳ thời gian và năng lực học sinh tự đánh gia kiến thức nhưng làm sao học sinh yếu phấn đấu đạt điểm TB. Dần dần học sinh yếu tự tin và với nhiều biện pháp khác giúp các em học tập tiến bộ.

Lúc thực hiện tạo điều kiện nâng điểm cho học trò, biết sai, vẫn làm
Giờ kiểm điểm lại biết sai mà vẫn không ân hận thậm chí còn cảm thấy hạnh phúc.
Bây giờ tuy tôi tự khai nhưng không đủ chứng cứ khởi tố vì học sinh được nâng điểm kiểu ấy tôi không nhớ những ai , bao nhiêu trường hợp và đang làm gì ở đâu. Hoàn cảnh khi mình biết sai vẫn làm khác xa thời @ hiện tại.

Thời bao cấp, cả thầy và trò đều khổ nên việc dạy của thầy và học của trò đều phụ thuộc vào nhau với tất cả tình yêu thương nghề nghiệp. Bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu là trách nhiệm của giáo viên bộ môn. Không có tiền dạy thêm của trường hay học sinh đóng góp. Thầy không có quyền đòi hỏi. Trò, phụ huynh cũng chẳng có gì mà cho thầy.

Không, mà không, nói thế chưa trung thực. Tôi nhớ rất kỹ mình đã được ăn của biếu. Tuổi trẻ, sức ăn, sức ngủ mà chế độ lương thực thực phẩm theo định suất tem phiếu nên mấy “ anh giáo trẻ “ không chịu được đói, thường ra quán mua bánh đa, mấy quả chuối … về ăn thêm . Hành động của các thầy không qua khỏi ánh mắt giám sát của học trò. Một buổi tối thứ 7 sáng chủ nhật, giáo viên gần trường đều về nhà chỉ còn lại mấy anh quê xa. Ngủ dậy ở khu tập thể, mở của phòng thấy lù lù một đống sắn tươi. Thế là mấy anh em xa nhà ở tập thể được một bữa sắn no nê. Hơn 40 năm sau, được mời dự hội lớp học sinh cũ, đem chuyện này ra kể một học sinh nhân lúc mang rượu đến chúc thầy, ghé tai tôi nói thầm : Giờ Thầy ăn sắn nữa không ?

Năm mới ra trường đi dạy học, tết Nguyên đán 1969 sang 1970 tôi ở Nghệ An và một thầy giáo quê Thanh Hoá ở lại trường không về nhà. Lớp trẻ bây giờ không thể hiểu nối cuộc sống ngày ấy . Giao thông , phương tiện đi lại khó khăn lắm và tiền lương thấp lại vừa công tác mấy tháng không đủ tích luỹ đi đường dài về quê. Biết chúng tôi ở lại, phụ huynh học sinh thay nhau đón chúng tôi về nhà ăn tết. Sau ngày mồng một, mồng hai cứ đi chơi về tôi thấy có nhiều loại bánh tết khác nhau đúc qua cửa sổ để lên bàn viết hoặc treo ở cửa lớn ( nhưng hoàn toàn không có chiếc phong bì nào ) mà chẳng biết cụ thể ai đã cho mình, chỉ đinh ninh học trò đã “ hối lộ” thầy bởi tình thương yêu, đồng cảm.

Sai vẫn làm liều
Dựa vào vị trí làm thầy giáo người khác cho vẫn lấy đem sử dụng.
Chẳng bị bắt quả tang lại tự thú – chuyện thật như bịa

Đọc đến đây có bạn hỏi : Gần 40 năm đi làm tôi có bao điều sai, thu lợi bao nhiêu ?
Xin thưa, sai cũng nhiều lắm nhưng khi làm sai bị cấp trên, đồng nghiệp phát hiện kịp thời, đóng góp ý kiến, uốn nắn và sửa chữa nên không bị kỷ luật mà thôi. Việc thu lợi trong công việc, mời bạn hãy đến mục sở thị cuộc sống của tôi sẽ rõ chứ nói không hay có bao nhiêu thời này chẳng ai tin. Lại phải nói câu cuối cùng cho thành thật, lợi nhuận tình cảm, niềm tin của người khác cho tôi đến nay tạm đủ dùng .

Tháng 4 – 2019
NC